EU pakt kunststoffen aan
Kunststof is licht, goedkoop en handig. Maar de gevolgen die kunststofafval op het milieu en onze gezondheid heeft, zijn wereldwijd voelbaar en kunnen ingrijpend zijn. Circa 80 % van het zwerfvuil op zee bestaat uit kunststof en dat heeft vaak gevolgen voor het onderwaterleven en de vogels.
De Europeanen maken zich zorgen. Bijna 3 op de 4 mensen zeggen dat ze zich zorgen maken over de gevolgen die alledaagse kunststofproducten hebben op hun gezondheid, zo blijkt uit een peiling van Eurobarometer. En bijna 9 van de 10 mensen maken zich zorgen over de gevolgen voor het milieu.
Tegenwoordig gebruiken we voor veel producten materiaal dat is gemaakt om honderden jaren mee te gaan, terwijl we het betreffende product soms maar enkele minuten gebruiken. Het is hoog tijd om de manier waarop we kunststofproducten ontwerpen, produceren, gebruiken en weggooien, te veranderen. Daarom levert de EU een bijdrage aan de bestrijding van kunststofverontreiniging en zwerfvuil op zee.
De EU-maatregelen omtrent kunststofproducten voor eenmalig gebruik, die in mei 2019 zijn aangenomen, richten zich op 10 plastic voorwerpen die, samen met verloren of achtergelaten visgerei, de meeste verontreiniging veroorzaken op de stranden en in de zeeën in Europa. Dit soort afval is verantwoordelijk voor 70 % van het zwerfvuil op zee.
De regels verbieden kunststofwegwerpproducten voor eenmalig gebruik als daarvoor al kunststofvrije alternatieven bestaan. Andere maatregelen zijn bedoeld om het gebruik van de plastic producten die het vaakst bij het zwerfvuil worden aangetroffen, terug te dringen, om meer verantwoordelijkheid neer te leggen bij de fabrikanten, om het ontwerp van sommige producten te veranderen, en om consumenten voor te lichten en bewust te maken.
Vanaf 2021 geldt een verbod op plastic wattenstaafjes, bestek, borden, rietjes, roerstaafjes en ballonstokjes, en ook op voedsel- en drankverpakkingen — met inbegrip van bekers — die zijn gemaakt van polystyreenschuim. Al deze producten moeten dan gemaakt zijn van duurzamere materialen of worden vervangen door herbruikbare alternatieven. Alle producten die zijn gemaakt van oxo-biologisch afbreekbare kunststoffen, zullen ook verboden worden.
Het vervangen van de meest gebruikte kunststofvoorwerpen voor eenmalig gebruik door producten die vaker kunnen worden gebruikt of beter zijn ontworpen, kan leiden tot innovatieve oplossingen en nieuwe bedrijfsmodellen. Veel kunststofproducten voor eenmalig gebruik die nu nog in zee terechtkomen, kunnen bijvoorbeeld via hergebruikprogramma's worden vervangen, en het gebruik van alternatieve materialen zou de leidinggevende rol die de EU speelt in de bio-economie, kunnen versterken.
Naar verwachting zullen de maatregelen leiden tot:
- het voorkomen van een CO2-uitstoot van 3,4 miljoen ton;
- het voorkomen van een milieuschade van 22 miljard EUR in 2030;
- besparing voor de consument van 6,5 miljard EUR.
De richtlijn bouwt voort op de succesvolle vermindering van het gebruik van plastic draagtasjes voor eenmalig gebruik die het gevolg was van de EU-wetgeving in 2015 en de herziene EU-afvalwetgeving, waarin ambitieuze doelen zijn opgenomen voor het recyclen van plastic verpakkingsafval. De Europese van 2018 voor een circulaire economie effent de weg voor meer EU-acties die in het verlengde liggen van het uit 2015.
Deze maatregelen moeten ertoe leiden dat Europa kunststoffen beter gaat gebruiken, hergebruiken en recyclen als waardevol materiaal.